Kiedy brakuje tlenu - wpływ wysokości na organizm człowieka

Tlen – wszystkim znany, choć niedoceniany

To pierwiastek, który jest nam niezbędny do normalnego funkcjonowania. Na co dzień nie zwracamy uwagi na proces oddychania, ponieważ w naszych warunkach tlenu jest pod dostatkiem. W powietrzu jest 21 % tego gazu, a ciśnienie atmosferyczne wynosi około 90-100 mm hg, co przekłada się na saturację powyżej 95%.

Im wyżej od poziomu morza, tym mniejsze ciśnienie atmosferyczne. Na szczycie Mont Blanc ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej spada do poziomu 35 mm hg co stanowi wartość krytyczną dla organizmu. Trzeba jednak podkreślić, że są to dane laboratoryjne, a organizm ludzki potrafi się przyzwyczaić również do takich niekorzystnych warunków.

Czy w górach można "zapomnieć" o oddychaniu?

Zdarza się, że na dużej wysokości oddech staje się płytszy, a w pewnym momencie podróżnik może nawet odczuć zmniejszenie intensywności oddychania. To dość niespodziewany mechanizm, jednak jest w pełni uzasadniony. W standardowych warunkach nasze płuca pobierają powietrze, przyswajając tlen i usuwając dwutlenek węgla. Proces ten nie jest jednak całkowity, a w krwi pozostają ślady po CO2 w postaci bezwodnika kwasu węglowego. Ich obecność wpływa na mózg, który pobudza ciało do efektywniejszego oddychania, by usunąć te pozostałości.

Jeśli znajdujemy się w strefie o ograniczonej ilości tlenu, zaczynamy oddychać częściej, by uzupełnić zapotrzebowanie na ten cenny pierwiastek. Jednocześnie wydychamy w tym momencie znacznie więcej dwutlenku węgla i w ten sposób zmniejsza się również ilość kwasu węglowego we krwi. Do mózgu dociera zatem sygnał, że nie trzeba zwiększać intensywności oddychania, przez co proces może zostać chwilowo spowolniony, lub nawet zaniknąć.

Choroba wysokościowa – na czym ona polega?

Ograniczona ilość tlenu może niekorzystnie wpłynąć na całe ciało. Hipoksja wywołuje gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia, które w skrajnych warunkach może skończyć się śmiercią. Na początku zaczyna szwankować układ krążenia, w którym może dość do niewydolności. Serce pracuje mniej efektywnie, a przez ograniczone możliwości usuwania zbędnych substancji z krwi następuje wzrost stężenia wapnia w tętnicach i żyłach.

W takim wypadku może nastąpić obrzęk płuc, przy którym alpinista ma już bardzo poważne problemy z oddychaniem. Niedobór tlenu po pewnym czasie uszkadza też mózg. Taki symptom choroby wysokościowej przytrafia się na dużych wysokościach i wynika z gromadzenia się płynu przesiękowego w głowie, który zaczyna napierać na czaszkę od wewnątrz.